Εικόνες του Άγιου... της Κέρκυρας.

Στην Κέρκυρα κανείς δεν αποκαλεί τον Άγιο (Σπυρίδωνα) με το όνομά του! Για όλους είναι ο «Άγιος» και ο «Άγιος» για τους Kερκυραίους είναι πάντα «Ένας»! Ας κάνουμε ένα αφιέρωμα στον «Άγιο» της Κέρκυρας... Ας τον πλησιάσουμε μέσα από τις ζωγραφιές και τις εικόνες που έχουν αφιερωθεί σε αυτών!!

Τρίτη 23 Νοεμβρίου 2010

Ο «Άγιος» και τo Κεραμίδι...

...........................................................................................................

Ο Άγιος στην Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο

...........................................................................................................

Ο Άγιος του Δαμασκηνού - Κρητική σχολή.
...........................................................................................................

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΔΗΜΟΣΙΑΝΑ

Μία παλιά εικόνα, «ιστορημένη» στο Βυζαντινό πρότυπο της Παναγίας «Οδηγήτριας», γίνετε το Ιερό «Παλλάδιο» της μεσαιωνικής Κέρκυρας και λατρεύεται έτσι, ως της ημέρες μας. Μάθετε για τη λατρεία της Παναγίας «Οδηγήτρια» στην Κωνσταντινούπολη και για την λατρεία της Παναγιάς «Δημοσιάνας» στη Κέρκυρα... Aπό το Γιώργο Γαστεράτο. Φιλόλογο - Ιστορικό / υπ. δρ. Ιστορίας Iόνιου Πανεπιστημίου.

ΠΑΝΑΓΙΑ Η ΒΛΑΧΕΡΑΙΝΑ

H ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ

Ο Ι.Ν. της Υ.Θ. Φανερωμένης αποτελεί για την Κέρκυρα έναν ακομα κιβωτό ιστορίας, παράδοσης και τέχνης. Η εκκλησία κληροδοτήθηκε με την εντολή <...να δέχονται ως αδελφούς όσους ξένους χριστιανούς είναι από τα μέρη της απέναντη στερηάς»!Οι «ξένοι» αυτοί, αποκτούσαν, συν τοις άλλοις και δικαίωμα ταφής εντός του ναού, γι’ αυτό ονομάστηκε και «Παναγιά των Ξένων»... Aπό το Γιώργο Γαστεράτο. Φιλόλογο - Ιστορικό / υπ. δρ. Ιστορίας Iόνιου Πανεπιστημίου.

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΙΠΤΗΡ

Τοιχογραφία του 1312 που βρίσκεται στον εξωνάρθηκα του καθολικού της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου του Αγίου Όρους! Τα έθιμα και οι τελετές της Κέρκυρας, έλκουν την καταγωγή τους στο σεπτό κέντρο της αυτοκρατορίας, την Πόλη, είτε προήλθαν απευθείας, είτε μέσω της προσφιλούς της «κόρης» Βενετίας ή, ακόμη, από όσους στα χρόνια της άλωσης βρήκαν καταφύγιο στο φιλόξενο μέρος μας... Απο το Γιώργο Γαστεράτο, Φιλόλογος - Ιστορικός / υπ. δρ. Ιστορίας Ιονίου Πανεπιστημίου.

Ο ΑΓΙΟΣ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Οι παλαιότεροι Κερκυραίου διηγούνται για τον Άγιο.

Μια από τις ημέρες της γιορτής του Άγιου (λέγεται πως...) διαδραματίστηκε το παρακάτω γεγονός.

Ένας αθυρόστομος Kερκυραίος (ποιός ξέρει γιατί...) ακούστηκε στην πάνω πλατεία να βρίζει με πολύ άσκημο τρόπο τον Άγιο!

Οι συμπατριώτες του Kερκυραίοι τον προσπερνούσαν (φαινομενικά) αδιάφοροι... όμως ένας Ελλαδίτης επισκέπτης προσκυνητής, έφριξε ακούγοντας τον Kερκυραίο να βρίζει τον Άγιο Σπυρίδωνα. Oργίσθηκε τόσο πολύ που σταμάτησε μπροστά στον Kερκυραίο και του είπε... «Ντροπή σου, βρε αθεόφοβε, που βρίζεις το Άγιο... Eίσαι και Kερκυραίος... Ντροπή σου παλιάνθρωπε».

Ο αθυρόστομος Kερκυραίος σταμάτησε τις βρισιές... κοίταξε τον ξενομερίτη... και τί, νομίζετε, ότι του απάντησε?

«Να μη σε ενδιαφέρουν τα νιτερέσα μου με τον «άγιο», δικός μου είναι και του μιλάω όπως ξέρω. Εσένα μην ακούσω να τον βλαστημάς... γιατί θα σου κόψω τα ποδάρια κακομοίρη»!

Φυσικά και ο Ελλαδίτης έμεινε απασβολομένος.

Και όμως αυτή την ιστορία τη διηγούνται πολλοί στην Κέρκυρα... (με διαφορετικούς πιθανών τρόπους, ή με άλλα λόγια... αλλά πάντα με το ίδιο νόημα) ...τονίζοντας έτσι, το ιδιαίτερο δέσιμο που έχουν με τον Άγιό... Έναν Άγιο τόσο καλοκάγαθο και προστατευτικό... που ανέχεται ακόμα και το κακό χαρακτήρα ορισμένων... όπως ένας αληθινός πατέρας αγαπά και ανέχεται ακόμα και το πιο δύστροπο παιδί του!

Όλοι οι Κερκυραίοι αγαπούν και τιμούν τον «Άγιo» τους... ακόμα και αυτοί που δεν είναι ιδιαίτερα θρησκευόμενοι τον σέβονται και τον αποδέχονται... σαν μία ζωντανή ευεργετική «πνευματική παρουσία» στο νησί.

Ο Άγιος συμβαδίζει με την Κέρκυρα δεν είναι μόνο μέρος της θρησκευτικής της ταυτότητας... αλλά και της ιστορικής - λαογραφικής - πολιτιστικής της ταυτότητας. Ακόμα, κανείς δεν αγνοεί ότι... ο Άγιος χαρακτηρίζει και επηρεάζει και την οικονομική πορεία του νησιού! Ο Θρησκευτικός Τουρισμός είναι ένα σημαντικό κομμάτι της σημερινής Τουριστικής Κέρκυρας.

Ο Άγιος στην Κέρκυρα είναι παντού... σε όλα τα σπίτια, σε όλες της εκκλησίες, αλλά κυρίως σε όλες της καρδιές των Κερκυραίων! Ο Άγιος Σπυρίδωνας (για Ορθόδοξους και Καθολικούς) είναι τόσο οικείος και προσφιλής, που (σχεδόν) δεν έχει όνομα! Στην Κέρκυρα κανείς δεν αποκαλεί τον Άγιο (Σπυρίδωνα) με το όνομά του! Για όλους είναι ο «Άγιος» και... ο «Άγιος» για τους Kερκυραίους είναι πάντα «Ένας»!

P.S.Mavro

Η Ιστορια του Aγιου Σπυριδων

• Ο Άγιος γεννήθηκε στην Τρεμετουσία (Τριμιθούντα) της Κύπρο το 270 μ.Χ. και κοιμήθηκε σε ηλικία εβδομήντα οχτώ χρόνων, στις 12 Δεκεμβρίου του 348. Ήταν φτωχός και αγράμματος είχε όμως μεγάλη πίστη και αρετή. Ζούσε με την οικογένεια του βόσκοντας πρόβατα. Όταν όμως έμεινε χήρος αφιερώθηκε στο Θεό. Έγινε ιερέας και τελικά Επίσκοπος Τριμιθούντος.

Μετά από μία ευσεβή ζωή, γεμάτη πίστη, διδαχή και φιλανθρωπία, ο Κύριος πείρε τον άγιο κοντά Του.

• Αμέσως μετά το θάνατό του παρατηρήθηκε θαυματουργεί δραστηριότητα. Αφθαρσία, ευωδιά και θαυματουργή χάρη! Θάφτηκε σε έναν ταπεινό τάφο στην Τριμιθούντα. Όμως τα συνεχή θαύματα που συνέβηκαν έκαναν τους αρχιερείς της εποχής να μεταφέρουν τον τάφο του αγίου σε ένα Μοναστήρι στη βόριο περιοχή του νησιού κοντά στην Κυρήνεια. Και εκεί συνέβεναν τα ίδια θαυμαστά. Χρόνια αργότερα, τα λείψανα του αγίου μεταφέρθηκε και πάλι στην πατρίδα του αγίου στην Τριμιθούντα. Ήταν πλέων ένα πανκύπριο προσκύνημα. Διακόσια εβδομήντα χρόνια το άφθαρτο σώμα παρέμεινε στη λάρνακα της Τριμιθούντος. Όμως οι πολιτικές καταστάσεις άλλαζαν και πολεμικές συρράξεις απειλούσαν και τότε τον πληθυσμό. Ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός αποφάσισε να μεταφέρει το Ιερό λείψανο στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι και έγινε. Ο άγιος Σπυριδώνα τοποθετήθηκε σε καλλιμάρμαρο λάρνακα στο ναό των Αγίων Αποστόλων και μέχρι την πτώση της Πόλης τιμόνταν ιδιαιτέρως από όλους τους ορθοδόξους, ιδιαίτερα όμως από τους άρχοντες της Πόλης και την εκάστοτε Βασιλική οικογένεια. Ήταν, ας πούμε, κάτι σαν Αυτοκρατορικό προσκύνημα.

• Το 1453 η Πόλη έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Ένας μοναχός (ο Γρηγόριος Πολύευκτος) πείρε το ιερό σκήνωμα του Αγίου Σπυρίδωνα, καθώς και το σκήνωμα της αυτοκράτειρας - Αγίας Θεοδώρας και κρύβοντας τα μέσα σε σάκους με άχυρα, πύρε το δρόμο για το άγιο Όρος... Άλλαξε όμως γνώμη και τα μετέφερε μέχρι την Παραμυθία, κοντά στα Ιώνια παράλια. Εκεί φαίνεται ότι ο Πολύευκτος «κληροδότησε» τα ιερά λείψανα στο συντοπίτη του ιερέα Γεώργιο Κολοχαιρέτη που συνάντησε εκεί. (Κανείς δε γνωρίζει αν «πούλησε» τα ιερά σκηνώματα, ή όχι...) Στα 1456, τα άγια λείψανα έφτασαν στο νησί των Φαιάκων, στην όμορφη Κέρκυρα. Από αυτό το χρονικό σημείο και μετά το ιερό σκήνωμα του αγίου Σπυρίδωνα (ιδιαιτέρως) αλλάζει πολλούς ιδιοκτήτες και κληροδοτείτε, ή δίνεται σαν προίκα από τον ένα στον άλλων... Εκτίθεται σε λαϊκά προσκυνήματα, σε πολλούς ναούς της πόλεως της Κέρκυρας... και μάλιστα, σε μία περίπτωση, κινδυνεύει να μεταφερθεί και στη Βενετία. Τελικά περνά στην κατοχή του ευγενή Βούλγαρη.

• Σε όλη αυτή τη σκοτεινή «ιδιοκτησιακή» περίοδο, άσχετα με τις δικαστικές διαμάχες και τις συνεχείς «κληροδοτήσεις» το ιερό σκήνωμα του αγίου συνεχίζει να παρουσιάζει αφθαρσία, να εφοδιάζει και να θαυματουργεί. Άσχετα με τα «μικρά» των ανθρώπων, τα Μεγάλα του Θεού είναι παρόντα και εκδηλώνονται μέσω των Αγίων του, όταν αυτός που Τον επικαλείται... είναι αγνός στην πίστη και στην καρδιά.

Το 1577 οι Βενετσιάνικες αρχές παραχώρησαν χώρο στον οποίο κτίστηκε ο σημερινός ναός του αγίου Σπυρίδωνα. Αυτός εγκαινιάστηκε το 1589 και συμπληρώθηκε το 1594.

• Άλλα στοιχεία: Η πατρίδα του αγίου σήμερα είναι υπό Τουρκική κατοχή. Πριν την εισβολή των Τούρκων στην Τριμιθούντα (Τρεμετουσία) ζούσαν 315 Έλληνες και 215 Τούρκοι, όλοι δε, ανεξαιρέτως, τιμούσαν τον Άγιο που τον θεωρούσαν δικό τους. Σε ναό μονής της περιοχής υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα προς τιμή του αγίου από το Μάρτιο του 1738. Παρακαλείται ο άγιος να φιλάσει τα «πρόβατά» του, το χωριό του και παρακαλείτε να επιστρέψει στον τόπο του.

• Άγιος προστάτης: Ο άγιος εκτός από προστάτης της Τριμιθούντας και της Κέρκυρας είναι και προστάτης του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας που είναι ο Πειραιάς.

Κάπου κοντά στο λιμάνι από τον 11 αιώνα υπήρχε Μοναστήρι στο όνομά του. Αργότερα επί τουρκοκρατίας η περιοχή ερημώθηκε. Όταν το 1821 έγιναν εκεί μάχες, λέγετε ότι ο άγιος έσωσε από σφαγές πολλούς Έλληνες. Αυτό το μαρτυρεί και ο Μακρυγιάννης.

• Μέχρι και το 1920 ο εορτασμός του στον Πειραιά είχε μία ξεχωριστή λαμπρότητα. Έρχονταν από την Αθήνα, τα Μέγαρα, από την Αίγινα, τη Σαλαμίνα, τον Πόρο και τα άλλα γύρο νησιά, κατά χιλιάδες οι προσκυνητές, όλοι με τις τοπικές φορεσιές τους και έφερναν χαρίσματα και τάματα στον Άγιο... Ξεχωριστή νότα έδιναν με την παρουσία τους, λατρεύοντας ιδιαιτέρως τον άγιο βοσκό, οι Aρβανίτισες, κόρες και εγγονές των πολεμαρχών του 1821. Έπαιρναν μέρος στη λιτανεία παραστέκοντας τιμητικά την εικόνα του αγίου.

Ακόμα και σήμερα ο εορτασμός του γίνετε με ιδιαίτερη λαμπρότητα με παρουσία πολλών επίσημων.

• Θαύματα: Πολλά θαυμαστά λέγονται για τον άγιο. Αναφέρετε ότι καλέστηκε στην Αλεξάνδρεια για να «γκρεμίσει» ένα άγαλμα της Αφροδίτης... που ο ντόπιος επίσκοπος δεν μπορούσε να «ρίξει» παρά της προσευχές που έκανε... Η προσευχή του αγίου όμως απέδωσε.

• Ακόμα, παρά όλο που ήταν αγράμματος, κατάφερε να κατατροπώσει τους αιρετικούς, που αμφισβητούσαν το «Ομοούσιο» της αγίας Τριάδας. Σε κάποια Σύνοδο πείρε ένα κεραμίδι στο χέρι του και αφού προσευχήθηκε αυτό διαχωρίστηκε θαυματουργικά σε τρία μέρη... χώμα, νερό, φωτιά! Όπως αυτά τα τρία είναι ένα ... έτσι και ο Πατέρας, ο Υιός και το Πνεύμα είναι Ένα!

• Αναφέρετε ότι κάποιος έτρεξε σε αυτόν ζητώντας του χρήματα. Χρωστούσε και αν δεν τα έδινε οι δανειστές του θα τον έκλειναν στη φυλακή. Ο άγιος πήγε παράμερα, προσευχήθηκε και... σκύβοντας στο χώμα, έπιασε δύο φίδια που περνούσαν από μπροστά του εκείνη την ώρα. Τα φίδια έγιναν αυτόματο χρυσά! Έδωσε τα χρυσά φίδια στο φτωχό... αυτός τα έβαλε ενέχυρο, ξεπλήρωσε τα χρέη του και όταν ορθοπόδησε πήγε στο ενεχυροδανειστήριο και πείρε πίσω τα χρυσά φίδια. Έτρεξε αμέσως και τα επέστρεψε στον άγιο, ευχαριστώντας το για το καλό που του έκανε. Ο Σπυρίδωνας ευχαρίστησε με τη σειρά του το Θεό και ακούμπησε τα φίδια στο έδαφος. Αυτά, ευθείς, ζωντάνεψαν και πήραν το δρόμο τους, εμπρός στα έκπληκτα μάτια του ευεργετηθέντος!

• Αναφέρετε ακόμα ότι όταν έπεσαν ακρίδες στην περιοχή του Μοσχάτου, της Καλλιθέας, και της Αθήνας, ο άγιος ήταν αυτό που ακούγοντας τις παρακλήσεις, Ελλήνων και Τούρκων κατοίκων, έτρεξε να τους βοηθήσει και να της διώξει. Για την ακρίβεια μετά από παράκληση και λιτανεία πέταξε ένα ξύλινο σταυρό στη θάλασσα και αμέσως οι ακρίδες έπεσαν μέσα σε αυτήν και πνίγηκαν.

• Ο λαός της Κέρκυρας φτωχοί και πλούσιοι αγάπησαν των άγιο Σπυρίδωνα και αυτός πολλές φορές τους προστάτεψε από επιδημίες, λοιμούς, καταποντισμούς, τρικυμίες, σεισμούς και πολέμους. Όλη η πρόσφατη ιστορία της Κέρκυρας έχει σφραγιστή από τις πάμπολές θαυματουργικές παρεμβάσεις του Αγίου. Αυτό θα το διαπιστώσει κάποιος όταν προστρέξει προσκυνητής στο Ναό του αγίου Σπυρίδωνα. Τα χιλιάδες τάματα μιλούν από μόνα τους, για όλα τα θαυμαστά, που συνέβηκαν και συμβαίνουν ακόμα και σήμερα, στις μέρες μας.

Δεν μπορούν εδώ να αναφερθούν όλα τα θαύματα που τελέστηκαν (και τελούνται) στην Κέρκυρα... άλλωστε είναι πολλά και περιλαμβάνουν όλων των ειδών τις ιάσεις. Ο άγιος θεραπεύει δαιμονισμένους, κουφούς, ανθρώπους με δερματικά προβλήματα, «κακά σπυριά» κλπ. Βοηθά άτεκνους να αποκτήσουν παιδιά και δίνει με τη χάρη του ψυχικό κουράγιο και δύναμη σε όποιον του το ζητά. Μεγάλο πλήθος προσκυνητών συρρέει κάθε χρόνο στο ευλογημένο νησί και ζητά τη χάρη του.

• Γιορτάζει: Ο Άγιος Σπυρίδωνας, στην πόλη της Κέρκυρας, γιορτάζει: Στις 12 Δεκεμβρίου, το Μ. Σάββατο, την Κυριακή των Βαΐων, στις 11 Aυγoύστoυ και κάθε πρώτη Κυριακή του Noεμβρίoυ. Σε αυτές τις ημερομηνίες τελούνται λαμπρές λιτανείες και εoρτασμoί πανελλήνιου εμβέλειας!

• Τέχνη: Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σπυρίδωνα, στο κέντρο της πόλης, είναι εξαίρετος και θαυμαστός. Είναι ένα μεγάλο Μουσείο Επτανησιακής Τέχνης, είναι ένας ναός που με τη μυστηριακή υποβλητικότητα του προκαλεί στον επισκέπτη θείο δέος και τον οδηγεί σε μία μοναδική μυσταγωγία. Αξίζει να τον δει ο κάθε προσκυνητής και να προσευχηθεί σε αυτόν.

PSMavro

Συμβολα του Αγιου

Σύμβολα του Αγίου θα μπορούσαν να θεωρηθούν...

• το ψάθινο καπέλο που φορούσε

• τα ρόδα - τριαντάφυλλα, που φύτρωσαν στον τάφο του

• τα φίδια, που έγιναν χρυσά

• τα παπούτσια του, που λιώνουν...

Το πιο αντιπροσωπευτικό σύμβολο του όμως, θα μπορούσε να θεωρηθεί... • το κεραμίδι, γιατί «ο Άγιος πείρε ένα κεραμίδι στο χέρι του και αφού προσευχήθηκε, αυτό διαχωρίστηκε θαυματουργικά σε τρία μέρη... χώμα, νερό, φωτιά! Όπως αυτά τα τρία είναι ένα ... έτσι και ο Πατέρας, ο Υιός και το Πνεύμα είναι ΕΝΑ!»

ΒΙΒΛΙΑ για τον «Αγιο»

...όπου βρήκαμε ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ και ΕΙΚΟΝΕΣ. Σας στα συνιστούμε.

• Ο Κρητικός Ζωγράφος Θεοφάνης. Έκδοση Ι.Μ. Σταυρονικήτα.

• «Εικόνες της Κρητικής Σχολής». Έκδοση «Bικελαία Βιβλιοθήκη» - Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.

• «Bυζαντινή Τέχνη στην Κέρκυρα». Έκδοση της I. Mητρόπολη της Κέρκυρας και των Διαποντίων Nησιών.

• «Λιμάνια και καράβια». Έκδοση του Bυζαντινού / Xριστιανικού Μουσείου.

• «Μακεδονικής σχολή του Πανσέληνου». Έκδοση «National Youth Foundation»

• «Σπυρίδων, ο Τριμυθούντος». Σώτου Χονδρόπουλου. Εκδόσεις «Καινούργια Γή»

• «Αληθής Έκθεσις περι του εν Κερκύρα, Θαυματουργού Λειψάνου του Αγ. Σπυρίδωνος», παρα Νικολάου του Βουλγάρεως. Έκδοση του 1880 στην Βενετία, απο το Ελληνικού τυπογρ. «Ο Φοινιξ». Επανεκδοση του 2006 στην Κέρκυρα, απο την «Τυποεκδοτική».

Φυσικά ψάξαμε πολύ περισσότερα βιβλία και οδηγούς εικόνων... Ίσος να αναδημοσιεύουμε κάποια φωτογραφεία εικόνας που δεν θυμόμαστε από που την βρήκαμε (!) ή που μας στην στείλανε... αυτό δεν γίνεται σκόπιμα και ζητάμε εκ του πρότερου «Συγγνώμη»! Πολλές από τις φωτογραφίες είναι στην κυριότητα του PSMavro

• ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΘΕΙΑ ΤΕΡΨΗ για τους φιλότεχνους και τους ζωγράφους που ενδιαφέρονται για την Ιερή Τέχνη της Aγιογραφίας. Πάνω από 110 θαυματουργές και θαυμαστές «EΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ» σε ένα βιβλίο χρήσιμο και για όλους του ζωγράφους, που λειτουργεί ως ΖΩΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ της Παναγίας!

• ΑΓΙΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΣ - ΜΑ ΜΑΣ ΦΥΛΑΝΕ!

Ποιος - Που - Γιατί - Πως. Άγιοι - προστάτες για την οικογένεια, την υγεία, την περιουσία, τις τέχνες, την καθημερινότητα, τις ανθρώπινες σχέσεις, τα φυσικά φαινόμενα... Άγιοι που (κατά την παράδοση και την λαογραφία) σχετίζονται με όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες και όλες τις καταστάσεις.

• ΕΚΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΣΕ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ

2η έκδοση. Aνανεωμένο με νέες I. Mονές. Ένας ΟΔΗΓΟΣ με πληροφορίες για ότι ενδιαφέρει έναν προσκυνητή - περιηγητή. Που βρίσκονται, πως θα πάτε, πως να συμπεριφερθείτε, πια διαθέτουν ξενώνες και μπορούν να φιλοξενήσουν προσκυνητές, ιστορικά προσκυνήματα, θαυματουργές εικόνες, προϊόντα, χειροτεχνήματα, βιβλιοθήκες, τέχνη και παράδοση.